  | 1. kniha MachabejcovBiblia - Sväté písmo(VUL - Latinský - Nova Vulgata) | 1Mach 9, 1-73 |
1 1Mach 9, 1 Et audivit Demetrius quia ce cidit Nicanor et exercitus eius in proelio et apposuit Bacchidem et Alcimum rursum mittere in terram Iudaeae et dextrum cornu cum illis. 2 1Mach 9, 2 Et abierunt viam, quae ducit in Galgala, et castra posuerunt in Masaloth, quae est in Arbelis, et occupaverunt eam et peremerunt animas hominum multas. 3 1Mach 9, 3 Et mense primo anni centesimi et quinquagesimi secundi applicuerunt ad Ierusalem; 4 1Mach 9, 4 et surrexerunt et abierunt in Bereth in viginti milibus virorum et duobus milibus equitum. 5 1Mach 9, 5 Et Iudas posuerat castra in Elasa, et tria milia viri electi cum eo; 6 1Mach 9, 6 et viderunt multitudinem exercitus quia multi sunt et timuerunt valde; et multi subtraxerunt se de castris, et non remanserunt ex eis nisi octingenti viri. 7 1Mach 9, 7 Et vidit Iudas quod defluxit exercitus suus, et bellum perurgebat eum; et confractus est corde, quia non habebat tempus congregandi eos, 8 1Mach 9, 8 et dissolutus est. Et dixit his, qui residui erant: “ Surgamus et ascendamus ad adversarios nostros, si poterimus pugnare adversus eos ”. 9 1Mach 9, 9 Et avertebant eum dicentes: “ Non poterimus, sed liberemus animas nostras modo et revertamur nos et fratres nostri et pugnabimus adversus eos; nos autem pauci sumus ”. 10 1Mach 9, 10 Et ait Iudas: “ Absit istam rem facere, ut fugiamus ab eis; et si appropiavit tempus nostrum, et moriamur in virtute propter fratres nostros et non inferamus crimen gloriae nostrae ”. 11 1Mach 9, 11 Et movit exercitus de castris, et steterunt illis obviam; et divisi sunt equites in duas partes, et fundibularii et sagittarii praeibant exercitum, et primi certaminis omnes potentes. 12 1Mach 9, 12 Bacchides autem erat in dextro cornu; et proximavit legio ex duabus partibus, et clamabant tubis; et clamaverunt hi, qui erant ex parte Iudae, etiam ipsi in tubis; 13 1Mach 9, 13 et commota est terra a voce exercituum; et commissum est proelium a mane usque ad vesperam. 14 1Mach 9, 14 Et vidit Iudas quod Bacchides et firmior pars exercitus erat in dextris, et convenerunt cum ipso omnes constantes corde; 15 1Mach 9, 15 et contrita est dextera pars ab eis, et persecutus est eos usque ad montem Azoti. 16 1Mach 9, 16 Et, qui in sinistro cornu erant, viderunt quod contritum est dextrum cornu, et secuti sunt post Iudam et eos, qui cum ipso erant, a tergo. 17 1Mach 9, 17 Et ingravatum est proelium, et ceciderunt vulnerati multi ex his et ex illis; 18 1Mach 9, 18 et Iudas cecidit, et ceteri fugerunt. 19 1Mach 9, 19 Et Ionathas et Simon tulerunt Iudam fratrem suum et sepelierunt eum in sepulcro patrum suorum in Modin. 20 1Mach 9, 20 Et fleverunt eum et planxerunt omnis populus Israel planctu magno et lugebant dies multos 21 1Mach 9, 21 et dixerunt: “ Quomodo cecidit potens, qui salvum faciebat populum Israel! ”. 22 1Mach 9, 22 Et cetera verborum Iudae et bellorum et virtutum, quas fecit, et magnitudinis eius non sunt descripta; multa enim erant valde. 23 1Mach 9, 23 Et factum est, post obitum Iudae emerserunt iniqui in omnibus finibus Israel, et exorti sunt omnes, qui operabantur iniquitatem. 24 1Mach 9, 24 In diebus illis facta est fames magna valde, et tradidit se regio cum ipsis. 25 1Mach 9, 25 Et elegit Bacchides viros impios et constituit eos dominos regionis; 26 1Mach 9, 26 et exquirebant et perscrutabantur amicos Iudae et adducebant eos ad Bacchidem, et vindicabat in illos et illudebat. 27 1Mach 9, 27 Et facta est tribulatio magna in Israel, qualis non fuit ex die, qua non est visus propheta illis. 28 1Mach 9, 28 Et congregati sunt omnes amici Iudae et dixerunt Ionathae: 29 1Mach 9, 29 “ Ex quo frater tuus Iudas defunctus est, et vir similis ei non est, qui exeat contra inimicos et Bacchidem et eos, qui inimici sunt gentis nostrae; 30 1Mach 9, 30 nunc itaque te hodie elegimus esse pro eo nobis in principem et ducem ad bellandum bellum nostrum ”. 31 1Mach 9, 31 Et suscepit Ionathas tempore illo principatum et surrexit loco Iudae fratris sui. 32 1Mach 9, 32 Et cognovit Bacchides et quaerebat eum occidere; 33 1Mach 9, 33 et cognovit Ionathas et Simon frater eius et omnes, qui cum eo erant, et fugerunt in desertum Thecue et consederunt ad aquam lacus Asphar. 34 1Mach 9, 34 Et cognovit Bacchides die sabbatorum et venit ipse et omnis exercitus eius trans Iordanem. 35 1Mach 9, 35 Et Ionathas misit fratrem suum ducem populi et rogavit Nabathaeos amicos suos, ut commodarent illis apparatum suum, qui erat copiosus. 36 1Mach 9, 36 Et exierunt filii Iambri ex Medaba et comprehenderunt Ioannem et omnia, quae habebat, et abierunt habentes ea. 37 1Mach 9, 37 Post haec verba renuntiatum est Ionathae et Simoni fratri eius quia filii Iambri faciunt nuptias magnas et ducunt sponsam ex Nadabath filiam unius de magnis principibus Chanaan cum ambitione magna. 38 1Mach 9, 38 Et recordati sunt sanguinis Ioannis fratris sui et ascenderunt et absconderunt se sub tegumento montis; 39 1Mach 9, 39 et elevaverunt oculos suos et viderunt: et ecce tumultus et apparatus multus, et sponsus processit et amici eius et fratres eius obviam illis cum tympanis et musicis et armis multis. 40 1Mach 9, 40 Et surrexerunt ad eos ex insidiis et occiderunt eos, et ceciderunt vulnerati multi; et residui fugerunt in montes, et acceperunt omnia spolia eorum. 41 1Mach 9, 41 Et conversae sunt nuptiae in luctum, et vox musicorum ipsorum in lamentum. 42 1Mach 9, 42 Et vindicaverunt vindictam sanguinis fratris sui et reversi sunt ad ripam Iordanis. 43 1Mach 9, 43 Et audivit Bacchides et venit die sabbatorum usque ad oram Iordanis in virtute magna. 44 1Mach 9, 44 Et dixit ad suos Ionathas: “ Surgamus et pugnemus pro animabus nostris; non est enim hodie sicut heri et nudiustertius: 45 1Mach 9, 45 ecce enim bellum ex adverso nostrum, aqua vero Iordanis hinc et inde, et paludes et saltus, et non est locus divertendi. 46 1Mach 9, 46 Nunc ergo clamate in caelum, ut liberemini de manu inimicorum vestrorum ”. Et commissum est bellum. 47 1Mach 9, 47 Et extendit Ionathas manum suam percutere Bacchidem, et divertit ab eo retro. 48 1Mach 9, 48 Et dissiliit Ionathas et, qui cum eo erant, in Iordanem et transnataverunt in ulteriora; et non transierunt ad eos Iordanem. 49 1Mach 9, 49 Et ceciderunt de parte Bacchidis die illa mille viri. Et reversi sunt in Ierusalem. 50 1Mach 9, 50 Et aedificaverunt civitates munitas in Iudaea: munitionem, quae erat in Iericho, et Emmaus et Bethoron et Bethel et Thamnata et Pharathon et Tephon muris excelsis et portis et seris; 51 1Mach 9, 51 et posuit custodiam in eis, ut inimicitias exercerent in Israel. 52 1Mach 9, 52 Et munivit civitatem Bethsuram et Gazaram et arcem et posuit in eis auxilia et apparatum escarum. 53 1Mach 9, 53 Et accepit filios principum regionis obsides et posuit eos in arce in Ierusalem in custodia. 54 1Mach 9, 54 Et anno centesimo quinquagesimo tertio, mense secundo, praecepit Alcimus destrui murum atrii sanctorum interioris et destruxit opera prophetarum. Et coepit destruere. 55 1Mach 9, 55 In tempore illo percussus est Alcimus, et impedita sunt opera illius; et occlusum est os eius, et dissolutus est nec ultra poterat loqui verbum et mandare de domo sua; 56 1Mach 9, 56 et mortuus est Alcimus in tempore illo cum tormento magno. 57 1Mach 9, 57 Et vidit Bacchides quoniam mortuus est Alcimus et reversus est ad regem; et siluit terra Iudae annis duobus. 58 1Mach 9, 58 Et cogitaverunt omnes iniqui dicentes: “ Ecce Ionathas et, qui cum eo sunt, in silentio habitant confidentes; nunc ergo adducamus Bacchidem, et comprehendet eos omnes una nocte ”. 59 1Mach 9, 59 Et abierunt et consilium ei dederunt. 60 1Mach 9, 60 Et surrexit, ut veniret cum exercitu multo, et misit occulte epistulas sociis suis, qui erant in Iudaea, ut comprehenderent Ionathan et eos, qui cum eo erant; et non potuerunt, quia innotuit eis consilium eorum. 61 1Mach 9, 61 Et apprehenderunt de viris regionis, qui principes erant malitiae, quinquaginta viros et occiderunt eos. 62 1Mach 9, 62 Et secessit Ionathas et Simon et, qui cum eo erant, in Bethbasi, quae est in deserto; et exstruxit diruta eius, et firmaverunt eam. 63 1Mach 9, 63 Et cognovit Bacchides et congregavit universam multitudinem suam et his, qui de Iudaea erant, denuntiavit; 64 1Mach 9, 64 et venit et castra posuit ad Bethbasi et oppugnavit eam dies multos et fecit machinas. 65 1Mach 9, 65 Et reliquit Ionathas Simonem fratrem suum in civitate et exiit in regionem et venit cum numero; 66 1Mach 9, 66 et percussit Odomera et fratres eius et filios Phasiron in tabernaculo ipsorum et coepit caedere et crescere in virtutibus. 67 1Mach 9, 67 Simon vero et, qui cum ipso erant, exierunt de civitate et succenderunt machinas 68 1Mach 9, 68 et pugnaverunt contra Bacchidem, et contritus est ab eis, et afflixerunt eum valde, quoniam consilium eius et adventus eius erat inanis. 69 1Mach 9, 69 Et iratus est animo contra viros iniquos, qui ei consilium dederant, ut veniret in regionem, et multos ex eis occiderunt; et cogitaverunt abire in regionem eius. 70 1Mach 9, 70 Et cognovit Ionathas et misit ad eum legatos componere pacem cum ipso et reddere ei captivitatem. 71 1Mach 9, 71 Et accepit et fecit secundum verba eius et iuravit se nihil facturum ei mali omnibus diebus vitae eius; 72 1Mach 9, 72 et reddidit ei captivitatem, quam prius erat praedatus de terra Iudae, et conversus abiit in terram suam et non apposuit amplius venire in fines eius. 73 1Mach 9, 73 Et cessavit gladius ex Israel, et habitavit Ionathas in Machmas; et coepit Ionathas ibi iudicare populum et exterminabat impios ex Israel.
| | | 1Mach 9, 1-73 |
1Mach 9,1 - O Nikanorovej porážke porov. 7,43–50.
1Mach 9,2 - Arbela, asi dnešný Chirbet Irbid na medželskej výšine nad údolím Wadi el-Hamam, západne od Genezaretského jazera. Na príkrych úbočiach spomenutého údolia je mnoho jaskýň, terasovite nad sebou položených a pospájaných schodmi (hebr. "mesillóth"), z čoho povstal názov: Ma(i)saloth. Bak-chides dobýval tento kraj, lebo do tamojších jaskýň utiekli mnohí Židia (Joz. Flávius, Starož. 12,11,1). Preto Bakchides tiahol s vojskom cez Galileu (miesto: "Galgala").
1Mach 9,3 - K Jeruzalemu pritiahol Bakchides 1. mesiaca r. 152 Sel. (=mesiac – apríl r. 160 pr. Kr.).
1Mach 9,4 - Bakchides nechal Alkima v Jeruzaleme, sám však sa vybral za Júdom do kraja severne od Jeruzalema. Berea, (Bereth, Birat), asi dnešné el-Bére, 16 km severne od Jeruzalema, na ceste do Sichemu (– Nablus) oproti dedine Ramalla.
1Mach 9,5 - Elasa (Eleasa; Vg: Laisa) bola na mieste dnešného Chirbet el-'Ašši, asi 10 min. juhozápadne od el-Bíre. Obe výšiny delí počiatok údolia Wadi Džiján. Z výšiny el-'Ašši mohol Júda pozorovať zriaďovanie Bakchidesovho vojska.
1Mach 9,14-17 - Miesto "… prenasledovali ho až po vrch Azot" treba čítať: "… až po vrch Asor" alebo "smerom na vrch Asor". Bakchidesovo vojsko nemohlo utekať k filištínskemu Azotu (4,15), ale na sever od bojišťa, k vrchu, ktorý sa dnes nazýva Džebel el Asúr a vrúbi rovinu, čo sa tiahne severne od el-Bíre.
1Mach 9,18-21 - O Modeine porov. 2,1.70. – K v. 21 porov. 2 Sam 1,19.
1Mach 9,22 - Porov. 16,23.
1Mach 9,23 - Júdova smrť vzpružila stranu židovských vierolomníkov a helenistov. V istom zmysle pridala sa k nim aj palestínska pôda tým, že neposkytovala dostatočnú výživu verným Židom, bojovníkom za slobodu a vieru.
1Mach 9,25-27 - Nastali pomery, ktoré označujú za najhoršie od vystúpenia posledného proroka, t. j. od doby Malachiáša (okolo r. 480 pr. Kr.).
1Mach 9,32 - Jonatán nemohol hneď vystúpiť so zbraňou proti Bakchidesovi. Preto sa utiahol na púšť Tekua (severovýchodne od Hebronu a východne od dediny Tekua, rodiska proroka Amosa; Am 1,1). Cisterna Asfar (asi dnešná studňa Bír ez-Za'ferán, 5 km južne od zrúcanín Chirbet Tekúa') bola pravdepodobne jedna z mnohých vodných nádrží kráľa Oziáša (2 Krn 26,10).
1Mach 9,34 - V. 34 patrí za v. 42; v. 43 je opakovaním v. 34.
1Mach 9,35 - Jambriti neboli Amorejci, ale skôr Nabatejci. (Ja'amrou je známy ako vojvodca Nabatejcov.) Madaba, kedysi dôležité mesto (Nm 21,30; Joz 13,19.16), dnes zrúcaniny Madaba, 25 km juhovýchodne od severného cípu Mŕtveho mora.
1Mach 9,37-42 - Nadabat; podľa Joz. Flávia "Nabat"; Vg má chybne: "z Madaby". Krajina severozápadne od Madaby sa dnes nazýva "en-Neba" (predtým asi "Nebo" ako v Nm a Joz), čo by poukazovalo na starý názov "Nabath". Abel preto stotožňuje Nadabat s dnešným Chirbet el-Mhyiet. Podľa iných by to bol Ard el-Habat, južne od Madaby.
1Mach 9,43 - Pozri k v. 34; porov. tiež v. 34 a 44.
1Mach 9,47-49 - Podľa Joz. Flávia padlo až 2 000 Sýrčanov (v. 49). Jonatán aj so svojimi preplával na pravý breh a zachránil sa na púšti Tekua. Sýrčania ich neprenasledovali.
1Mach 9,50 - O jerišskej pevnosti porov. 16,15. – Betel, dnes Betin, asi 3 hod. severne od Jeruzalema, na pohraničí Samárie. Emauzy, porov. 3,40; Bethoron, 3,16; Tamnata (Tell Tibneh), 20 km severozápadne od Betelu (v území Danovom, Joz 15,10; 19,43; Sdc 14,1). Faraton (Vg: Fara) je buď: Far'ata, západne od Sichemu, alebo: Pir'aton v údolí "Wadi Fara", severovýchodne od Anatot. Tefon (Vg: Thopo) je buď v severnom Efraimsku, zo Starého zákona známy "Taphúh", 7 km západne od Hebronu, alebo v Šefele s názvom "Tappuach" (Joz 15,34).
1Mach 9,52 - Betsura (4,29), Gazara (=Gezer, 4,15); "hrad", t. j. jeruzalemský ("Akra").
1Mach 9,54-56 - R. 153 Sel., asi začiatkom mája r. 159 pr. Kr. Zodpovedá Alkimovým názorom o zbrataní národov, že dal zbúrať "soreg", t. j. múr, ktorý oddeľoval vlastné chrámové priestory od vonkajšieho nádvoria pohanov. Takto porušil Alkimus zákon, lebo Zorobábelov chrám stavali podľa plánov od Boha vnuknutých a nesmelo byť na ňom búrané nič značnejšie (Ex 25,9; 2 Krn 28,19). A postavil sa aj proti prorokom Zachariášovi a Aggeovi, ktorí tak horlivo podporovali svojho času stavbu chrámu.
1Mach 9,62 - Baitbasei (Baitbassei, Bathbasi; vo Vg: Bethbessen), asi Chirbet Beit-Bassa, neďaleko Betlehema na juhovýchod. Tento kopec hraničil s púšťou Tekua. – Ak je meno tejto pevnosti lepšie zachované u Joz. Flávia ("Bethalaga"), mohol by to byť Béth-Hagla, medzi Jerichom a ústím Jordána.
1Mach 9,66 - K Bakchidesovi sa pridali aj beduínske kmene. Jonatán prepadol ich tábor a porazil ich. Odomera (Odoarren, Odaren) bol asi ich náčelník.
1Mach 9,73 - Bol považovaný (aspoň od dobromyseľných Židov) za vodcu národa vo verejnom i náboženskom živote. – Machmas (=Michmas), dnes Muchmas, asi 1 hod. juhovýchodne od Betelu; porov. 13,2; 14,5.
