1. kniha Machabejcov

Biblia - Sväté písmo

(VUL - Latinský - Nova Vulgata)

1Mach 7, 1-50

1 (VUL) Anno centesimo quinquagesimo primo exiit Demetrius Seleuci filius a Roma; et ascendit cum paucis viris in civitatem maritimam et regnavit illic.
1 ----

2 (VUL) Et factum est, ut ingressus est domum regni patrum suorum, comprehendit exercitus Antiochum et Lysiam, ut adduceret eos ad eum.
2 ----

3 (VUL) Et res ei innotuit, et ait: “ Nolite mihi ostendere facies eorum ”.
3 ----

4 (VUL) Et occidit eos exercitus, et sedit Demetrius super sedem regni sui.
4 ----

5 (VUL) Et venerunt ad eum viri iniqui et impii ex Israel, et Alcimus dux erat eorum, qui volebat fieri sacerdos;
5 ----

6 (VUL) et accusaverunt populum apud regem dicentes: “ Perdidit Iudas et fratres eius omnes amicos tuos et nos dispersit de terra nostra;
6 ----

7 (VUL) nunc ergo mitte virum, cui credis, ut eat et videat exterminium omne, quod fecit nobis et regioni regis, et puniat eos et omnes adiutores eorum ”.
7 ----

8 (VUL) Et elegit rex ex amicis suis Bacchidem, qui dominabatur trans flumen, magnum in regno et fidelem regi. Et misit eum
8 ----

9 (VUL) et Alcimum impium et constituit ei sacerdotium et mandavit ei facere ultionem in filios Israel.
9 ----

10 (VUL) Et surrexerunt et venerunt cum exercitu magno in terram Iudae; et misit nuntios ad Iudam et ad fratres eius verbis pacificis in dolo.
10 ----

11 (VUL) Et non intenderunt sermonibus eorum; viderunt enim quia venerunt cum exercitu magno.
11 ----

12 (VUL) Et convenerunt ad Alcimum et Bacchidem congregatio scribarum requirere iusta;
12 ----

13 (VUL) et primi Asidaei erant in filiis Israel et exquirebant ab eis pacem.
13 ----

14 (VUL) Dixerunt enim: “ Homo sacerdos de semine Aaron venit et non decipiet nos ”.
14 ----

15 (VUL) Et locutus est cum eis verba pacifica et iuravit illis dicens: “ Non inferemus vobis malum neque amicis vestris ”.
15 ----

16 (VUL) Et crediderunt ei. Et comprehendit ex eis sexaginta viros et occidit eos in una die, secundum verbum quod scripsit:
16 ----

17 (VUL) “ Carnes sanctorum tuorum et sanguinem ipsorum effuderunt in circuitu Ierusalem, et non erat qui sepeliret ”.
17 ----

18 (VUL) Et incubuit timor eorum et tremor in omnem populum, quia dixerunt: “ Non est in eis veritas et iudicium; transgressi sunt enim constitutum et iusiurandum, quod iuraverunt ”.
18 ----

19 (VUL) Et movit Bacchides ab Ierusalem et applicuit in Bethzaith; et misit et comprehendit multos ex eis, qui ad se refugerant, et quosdam de populo mactavit in puteum magnum.
19 ----

20 (VUL) Et commisit regionem Alcimo et reliquit cum eo auxilium in adiutorium ipsi; et abiit Bacchides ad regem.
20 ----

21 (VUL) Et contendebat Alcimus pro principatu sacerdotii sui;
21 ----

22 (VUL) et convenerunt ad eum omnes, qui perturbabant populum suum, et obtinuerunt terram Iudae et fecerunt plagam magnam in Israel.
22 ----

23 (VUL) Et vidit Iudas omnem malitiam, quam fecit Alcimus et, qui cum eo erant, filiis Israel multo plus quam gentes;
23 ----

24 (VUL) et exiit in omnes fines Iudaeae in circuitu et fecit vindictam in viros desertores, et cessaverunt ultra exire in regionem.
24 ----

25 (VUL) Ut vidit autem Alcimus quod praevaluit Iudas et, qui cum eo erant, et cognovit quia non potest sustinere eos; et regressus est ad regem et accusavit eos criminibus.
25 ----

26 (VUL) Et misit rex Nicanorem unum ex principibus suis nobilioribus, qui oderat et inimicitias exercebat contra Israel; et mandavit ei evertere populum.
26 ----

27 (VUL) Et venit Nicanor in Ierusalem cum exercitu magno et misit ad Iudam et ad fratres eius verbis pacificis cum dolo
27 ----

28 (VUL) dicens: “ Non sit pugna inter me et vos; veniam cum viris paucis, ut videam facies vestras cum pace ”.
28 ----

29 (VUL) Et venit ad Iudam, et salutaverunt se invicem pacifice, et hostes parati erant rapere Iudam.
29 ----

30 (VUL) Et innotuit sermo Iudae quoniam cum dolo venerat ad eum, et conterritus est ab eo et amplius noluit videre faciem eius.
30 ----

31 (VUL) Et cognovit Nicanor quoniam denudatum est consilium eius et exivit obviam Iudae in pugnam iuxta Chapharsalama;
31 ----

32 (VUL) et ceciderunt de Nicanoris exercitu fere quingenti viri, et fugerunt in civitatem David.
32 ----

33 (VUL) Et post haec verba ascendit Nicanor in montem Sion; et exierunt quidam ex sacerdotibus de sanctis et quidam ex senioribus populi salutare eum pacifice et demonstrare ei holocaustum, quod offerebatur pro rege.
33 ----

34 (VUL) Et irridens sprevit eos et polluit eos et locutus est superbe
34 ----

35 (VUL) et iuravit cum ira dicens: “ Nisi traditus fuerit Iudas et exercitus eius in manus meas continuo, et erit, si regressus fuero in pace, succendam domum istam ”. Et exiit cum ira magna.
35 ----

36 (VUL) Et intraverunt sacerdotes et steterunt ante faciem altaris et templi et flentes dixerunt:
36 ----

37 (VUL) “ Tu elegisti domum istam ad invocandum nomen tuum super eam, ut esset domus orationis et obsecrationis populo tuo;
37 ----

38 (VUL) fac vindictam in homine isto et exercitu eius, et cadant in gladio. Memento blasphemias eorum et ne dederis eis mansionem ”.
38 ----

39 (VUL) Et exiit Nicanor ab Ierusalem et applicuit ad Bethoron; et occurrit illi exercitus Syriae.
39 ----

40 (VUL) Et Iudas applicuit in Hadasa cum tribus milibus viris. Et oravit Iudas et dixit:
40 ----

41 (VUL) “ Qui missi erant a rege, cum male locuti sunt; exiit angelus et percussit in eis centum octoginta quinque milia.
41 ----

42 (VUL) Sic contere exercitum istum in conspectu nostro hodie, et sciant ceteri quia male locutus est super sancta tua, et iudica illum secundum malitiam illius ”.
42 ----

43 (VUL) Et commiserunt exercitus proelium tertia decima die mensis Adar; et contrita sunt castra Nicanoris, et cecidit ipse primus in proelio.
43 ----

44 (VUL) Ut autem vidit exercitus eius quia cecidit Nicanor, proiecerunt arma et fugerunt.
44 ----

45 (VUL) Et persecuti sunt eos viam unius diei ab Hadasa usquequo veniatur in Gazara et tubis cecinerunt post eos cum significationibus.
45 ----

46 (VUL) Et exierunt de omnibus castellis Iudaeae in circuitu et ventilabant eos et conversi sunt ad eos; et ceciderunt omnes gladio, et non est relictus ex eis nec unus.
46 ----

47 (VUL) Et acceperunt spolia eorum et praedam et caput Nicanoris amputaverunt et dexteram eius, quam extenderat superbe, et attulerunt et suspenderunt contra Ierusalem.
47 ----

48 (VUL) Et laetatus est populus valde; et egerunt diem illam in laetitia magna
48 ----

49 (VUL) et constituerunt agere omnibus annis diem istam tertia decima die Adar.
49 ----

50 (VUL) Et siluit terra Iudae dies paucos.
50 ----

1Mach 7,1 - Demetrius I. Soter (162–150 pr. Kr.), syn Seleuka IV. Filopatora (= brat Antiocha Epifanesa) a bratanec Antiocha V. Eupatora. Porov. o ňom pozn. k 1,11 a 6,17. – Keď sa Demetrius (ako rukojemník v Ríme) dozvedel o smrti svojho strýca Epifanesa, dvakrát sa obrátil na senát s prosbou, aby bol uznaný jeho nárok na trón, ale bezvýsledne. Rimania radšej videli Sýriu pod správou Lyziáša a bezmocného Eupatora, než v rukách energického Demetria. Vo v. 1 sa udáva, že Demetrius unikol z Ríma r. 151 Sel., čo by bolo medzi jarou 161 a jarou 160 pr. Kr.

1Mach 7,8 - Kráľ ustanovil (a či len potvrdil?) Alkima za veľkňaza a vymenoval Bakchidesa za veliteľa trestnej expedície proti Židom. Bakchides (spomínaný v hl. 9 a v 2 Mach 8,30) bol dôverným poradcom Demetria I. a predtým Epifanesa (porov. Joz. Flávius, Starož. 12,10,2). Bol miestodržiteľom Sýrie, azda hlavným satrapom celej západnej Sýrie (= Záriečie, Abarnahara). Pri jeho 2. výprave do Júdska zahynul Júda. Neskoršie uzavrel dohodu s Jonatánom.

1Mach 7,10-16 - Alkimus sa stal veľkňazom, keď aj nepochádzal, ako sa zdá, od Áronovho syna Eleazara. Nárok na veľkňazstvo mal mladý Oniáš, syn zavraždeného Oniáša III. Porov. 2 Mach 4,38.

1Mach 7,17 - Svätopisec vyjadruje svoju bolesť nad zločinom slovami Ž 79,2 n. (citované voľne podľa gr.).

1Mach 7,19 - Bezet (Vg: Bethzecha) sa často stotožňuje s osadou Bethzetho pri Jeruzaleme (Joz. Flávius, Starož. 12,10,2) alebo s neskoršou severnou časťou Jeruzalema, zvanou "Bezetha". Najpravdepodobnejšie bol Bezet na mieste dnešnej zrúcaniny Bét-Zéta (Beit-Zeita), 5 km severne od Bét-Sury a blízko inej zrúcaniny Chirbet Kúfin, medzi Betlehemom a Hebronom. Južne od Bét-Zéty je cisterna, zvaná "Cisterna hrdinov" (Bir Djaber), ktorá bola tak pomenovaná asi na pamiatku opísaného zločinu.

1Mach 7,26 - Tento Nikanor (asi nie ten istý, o ktorom je reč v 3,38) vystupuje v 2 Mach 14,12 ako veliteľ slonov.

1Mach 7,27-30 - Porov. 2 Mach 14,12–22.

1Mach 7,31 - Podľa Abela sa boj odohral v údolí medzi Chirbet Adasou a Kafarsalamou (Uádi ed-Damm). Kafarsalama by bola dnešná zrúcanina Chirbet Erhá, asi 20 min. východne od Adasy. Meno "Salama" sa zachovalo v názve neďalekého kláštora "Deir Sellám". Bojište teda bolo asi 8–9 km severne od Jeruzalema.

1Mach 7,33 - Alkimus uzavrel s Demetriom akýsi konkordát, v dôsledku čoho sa prinášali obety za kráľa. Porov. Ezd 6,10; Jer 29,7 (obety za perzského kráľa). Neskôr sa prinášala obeta aj za rímskeho cisára (J. Flávius Žid. voj. 2,17,2).

1Mach 7,35 - Porov. o tom 2 Mach 14,33 nn. a 15,1–6.

1Mach 7,36-42 - K v. 36 porov. Joel 2,17. – K v. 37 porov. 1 Kr 8,29 n. 43; 9,3; Iz 4,1. O Bethorone porov. 3,16. – Adasa (Vg: Adarsa) bola 11 km východne od Bethoronu, asi tam, kde je dnes Chirbet Adase. – K v. 41 n. porov. 2 Kr 19, 35; Iz 37,36.

1Mach 7,43 - Podľa Kuglera 13. adar=štvrtok 8. marca 160 pr. Kr.

1Mach 7,45 - Gazera (Vg: Gazara=Gezer, Gezeron; 4,15). Od "Chirbet Adasa" je k Tell-Džezeru asi 35 km. "Ani jeden z nich nezostal" – znamená dokonalú porážku. Porov. Ex 14,28; Joz 8,22; 10,28 nn.; 11,8.22.

1Mach 7,47-50 - Porov. 2 Mach 15,30–33. – Na pamiatku veľkého víťazstva bol povýšený 13. adar na "Nikanorov deň". A 14. adara bol zas deň Mardochejov (2 Mach 15,37). K v. 50 porov. Sdc 3,11; 5,31.