  | 1. kniha MachabejcovBiblia - Sväté písmo(VUL - Latinský - Nova Vulgata) | 1Mach 11, 1-74 |
1 1Mach 11, 1 Et rex Aegypti congregavit exercitum sicut arena, quae est circa oram maris, et naves multas et quaerebat obtinere regnum Alexandri dolo et addere illud regno suo. 2 1Mach 11, 2 Et exiit in Syriam verbis pacificis, et aperiebant ei civitates et occurrebant ei, quia mandaverat Alexander rex exire ei obviam, eo quod socer suus esset. 3 1Mach 11, 3 Cum autem introiret civitatem, Ptolemaeus ponebat custodias militum in singulis civitatibus. 4 1Mach 11, 4 Et, ut appropiavit Azoto, ostenderunt ei templum Dagon succensum et Azotum et suburbana eius demolita et corpora proiecta et combustos, quos combusserat in bello; fecerant enim tumulos eorum in via eius. 5 1Mach 11, 5 Et narraverunt regi, quae fecit Ionathas, ut vituperarent eum; et tacuit rex. 6 1Mach 11, 6 Et occurrit Ionathas regi in Ioppen cum gloria, et invicem se salutaverunt et dormierunt illic. 7 1Mach 11, 7 Et abiit Ionathas cum rege usque ad fluvium, qui vocatur Eleutherus, et reversus est in Ierusalem. 8 1Mach 11, 8 Rex autem Ptolemaeus obtinuit dominium civitatum maritimarum usque Seleuciam maritimam et cogitabat in Alexandrum consilia mala. 9 1Mach 11, 9 Et misit legatos ad Demetrium dicens: “ Veni, componamus inter nos pactum, et dabo tibi filiam meam, quam habet Alexander, et regnabis in regno patris tui; 10 1Mach 11, 10 paenitet enim me quod dederim illi filiam meam: quaesivit enim me occidere ”. 11 1Mach 11, 11 Et vituperavit eum, propterea quod concupisceret regnum eius. 12 1Mach 11, 12 Et abstulit filiam suam et dedit eam Demetrio et alienavit se ab Alexandro, et manifestatae sunt inimicitiae eorum. 13 1Mach 11, 13 Et intravit Ptolemaeus Antiochiam et imposuit duo diademata capiti suo, Aegypti et Asiae. 14 1Mach 11, 14 Alexander autem rex erat in Cilicia illis temporibus, quia rebellabant, qui erant de locis illis; 15 1Mach 11, 15 et audivit Alexander et venit ad eum in bello. Et produxit Ptolemaeus exercitum et occurrit ei in manu valida et fugavit eum. 16 1Mach 11, 16 Et fugit Alexander in Arabiam, ut ibi protegeretur; rex autem Ptolemaeus exaltatus est. 17 1Mach 11, 17 Et abstulit Zabdiel Arabs caput Alexandri et misit Ptolemaeo. 18 1Mach 11, 18 Et rex Ptolemaeus mortuus est in die tertia; et qui erant in munitionibus, perierunt ab his, qui erant in munitionibus. 19 1Mach 11, 19 Et regnavit Demetrius anno centesimo sexagesimo septimo. 20 1Mach 11, 20 In diebus illis congregavit Ionathas eos, qui erant de Iudaea, ut expugnarent arcem, quae est in Ierusalem; et fecerunt contra eam machinas multas. 21 1Mach 11, 21 Et abierunt quidam, qui oderant gentem suam, viri iniqui ad regem et renuntiaverunt ei quod Ionathas obsideret arcem. 22 1Mach 11, 22 Et audiens iratus est et statim, ut audivit, movit castra et venit ad Ptolemaidam et scripsit Ionathae, ne obsideret arcem et ut occurreret sibi ad colloquium in Ptolemaidam festinato. 23 1Mach 11, 23 Ut audivit autem Ionathas, iussit obsidere et elegit de senioribus Israel et de sacerdotibus et dedit se periculo 24 1Mach 11, 24 et accepit argentum et aurum et vestem et alia xenia multa et abiit ad regem in Ptolemaidam et invenit gratiam in conspectu eius. 25 1Mach 11, 25 Et interpellabant adversus eum quidam iniqui ex gente sua. 26 1Mach 11, 26 Et fecit ei rex, sicut fecerant ei qui ante eum fuerant, et exaltavit eum in conspectu omnium amicorum suorum 27 1Mach 11, 27 et statuit ei principatum sacerdotii et, quaecumque alia habuit prius pretiosa, et fecit eum principem primorum amicorum. 28 1Mach 11, 28 Et postulavit Ionathas a rege, ut immunem faceret Iudaeam et tres toparchias et Samaritidem, et promisit ei talenta trecenta. 29 1Mach 11, 29 Et consensit rex et scripsit Ionathae epistulas de his omnibus hunc modum continentes: 30 1Mach 11, 30 “ Rex Demetrius fratri Ionathae salutem et genti Iudaeorum. 31 1Mach 11, 31 Exemplum epistulae, quam scripsimus Lastheni parenti nostro de vobis, scripsimus et ad vos, ut sciretis: 32 1Mach 11, 32 “Rex Demetrius Lastheni patri salutem. 33 1Mach 11, 33 Genti Iudaeorum amicis nostris et conservantibus, quae iusta sunt apud nos, decrevimus benefacere propter benignitatem ipsorum, quam erga nos habent. 34 1Mach 11, 34 Statuimus ergo illis fines Iudaeae et tres regiones, Apherema et Lydda et Ramathaim, quae additae sunt Iudaeae ex Samaritide, et omnia confinia earum, omnibus sacrificantibus in Hierosolymis, pro regalibus, quae ab eis prius accipiebat rex per singulos annos de fructibus terrae et pomorum; 35 1Mach 11, 35 et alia, quae ad nos pertinent ex hoc tempore decimarum et tributorum pertinentium ad nos, et salis stagna et pertinentes ad nos coronas, omnia ipsis concedimus. 36 1Mach 11, 36 Et nihil horum irritum erit ex hoc et in omne tempus. 37 1Mach 11, 37 Nunc ergo curate facere horum exemplum, et detur Ionathae et ponatur in monte sancto in loco celebri” ”. 38 1Mach 11, 38 Et videns Demetrius rex quod siluit terra in conspectu suo, et nihil ei resistit, dimisit totum exercitum suum, unumquemque in locum suum, excepto peregrino exercitu, quem contraxit ab insulis gentium; et inimici erant ei omnes exercitus patrum eius. 39 1Mach 11, 39 Tryphon autem erat quidam partium Alexandri prius et vidit quoniam omnis exercitus murmurabat contra Demetrium et ivit ad Imalcue Arabem, qui nutriebat Antiochum filium Alexandri; 40 1Mach 11, 40 et assidebat ei, ut traderet eum ipsi, ut regnaret loco patris sui. Et enuntiavit ei quanta constituerat Demetrius et inimicitias exercituum eius adversus illum; et mansit ibi diebus multis. 41 1Mach 11, 41 Et misit Ionathas ad Demetrium regem, ut eiceret eos, qui in arce erant in Ierusalem et qui in praesidiis erant, quia impugnabant Israel. 42 1Mach 11, 42 Et misit Demetrius ad Ionathan dicens: “ Non haec tantum faciam tibi et genti tuae, sed gloria illustrabo te et gentem tuam, cum fuerit opportunum; 43 1Mach 11, 43 nunc ergo recte feceris, si miseris in auxilium mihi viros, quia discessit omnis exercitus meus ”. 44 1Mach 11, 44 Et misit ei Ionathas tria milia virorum fortium Antiochiam, et venerunt ad regem, et delectatus est rex in adventu eorum. 45 1Mach 11, 45 Et convenerunt, qui erant de civitate, centum viginti milia virorum, et volebant interficere regem; 46 1Mach 11, 46 et fugit rex in aulam, et occupaverunt, qui erant de civitate, itinera civitatis et coeperunt pugnare. 47 1Mach 11, 47 Et vocavit rex Iudaeos in auxilium, et convenerunt omnes simul ad eum et dispersi sunt per civitatem; et occiderunt in illa die centum milia hominum. 48 1Mach 11, 48 Et succenderunt civitatem et ceperunt spolia multa in die illa et liberaverunt regem. 49 1Mach 11, 49 Et viderunt, qui erant de civitate, quod obtinuissent Iudaei civitatem, sicut volebant, et infirmati sunt mente sua et clamaverunt ad regem cum precibus dicentes: 50 1Mach 11, 50 “ Da nobis dextras, et cessent Iudaei oppugnare nos et civitatem ”. 51 1Mach 11, 51 Et proiecerunt arma sua et fecerunt pacem; et glorificati sunt Iudaei in conspectu regis et in conspectu omnium, qui erant in regno eius, et nominati sunt in regno et regressi sunt in Ierusalem habentes spolia multa. 52 1Mach 11, 52 Et sedit Demetrius rex in sede regni sui, et siluit terra in conspectu eius. 53 1Mach 11, 53 Et mentitus est omnia, quaecumque dixit, et abalienavit se a Ionatha et non retribuit ei secundum beneficia, quae sibi tribuerat, et vexabat eum valde. 54 1Mach 11, 54 Post haec autem reversus est Tryphon, et Antiochus cum eo puer adulescentior; et regnavit et imposuit sibi diadema. 55 1Mach 11, 55 Et congregati sunt ad eum omnes exercitus, quos disperserat Demetrius, et pugnaverunt contra eum, et fugit et terga vertit. 56 1Mach 11, 56 Et accepit Tryphon bestias et obtinuit Antiochiam. 57 1Mach 11, 57 Et scripsit Antiochus adulescentior Ionathae dicens: “ Constituo tibi summum sacerdotium et constituo te super quattuor regiones et ut sis de amicis regis ”. 58 1Mach 11, 58 Et misit illi vasa aurea et ministerium et dedit ei potestatem bibendi in auro et esse in purpura et habere fibulam auream. 59 1Mach 11, 59 Et Simonem fratrem eius constituit ducem a descensu Tyri usque ad fines Aegypti. 60 1Mach 11, 60 Et exiit Ionathas et perambulabat trans flumen et in civitatibus, et congregatus est ad eum omnis exercitus Syriae in auxilium; et venit Ascalonem, et occurrerunt ei honorifice de civitate. 61 1Mach 11, 61 Et abiit inde Gazam, et concluserunt, qui erant Gazae; et obsedit eam et succendit, quae erant in circuitu civitatis, et praedatus est ea. 62 1Mach 11, 62 Et rogaverunt Gazenses Ionathan, et dedit illis dexteram et accepit filios principum eorum obsides et misit illos in Ierusalem; et perambulavit regionem usque Damascum. 63 1Mach 11, 63 Et audivit Ionathas quod aderant principes Demetrii in Cades, quae est in Galilaea, cum exercitu multo volentes eum removere a negotio; 64 1Mach 11, 64 et occurrit illis, fratrem autem suum Simonem reliquit in regione. 65 1Mach 11, 65 Et applicuit Simon ad Bethsuram et expugnabat eam diebus multis et conclusit eos. 66 1Mach 11, 66 Et postulaverunt ab eo dextras accipere, et dedit illis; et eiecit eos inde et cepit civitatem et posuit in ea praesidium. 67 1Mach 11, 67 Et Ionathas et castra eius applicuerunt ad aquam Gennesar et ante lucem vigilaverunt in campo Asor. 68 1Mach 11, 68 Et ecce castra alienigenarum occurrebant ei in campo et tendebant ei insidias in montibus; ipsi autem occurrerunt ex adverso. 69 1Mach 11, 69 Insidiae vero exsurrexerunt de locis suis et commiserunt proelium. 70 1Mach 11, 70 Et fugerunt, qui erant ex parte Ionathae omnes, et nemo relictus est ex eis, nisi Matthathias filius Absalomi et Iudas filius Chalphi princeps militiae exercitus. 71 1Mach 11, 71 Et scidit Ionathas vestimenta sua et posuit terram in capite suo et oravit. 72 1Mach 11, 72 Et reversus est ad eos in proelium et convertit eos in fugam; et fugerunt. 73 1Mach 11, 73 Et viderunt, qui fugiebant partis illius, et reversi sunt ad eum et insequebantur cum eo usque Cades, usque ad castra ipsorum, et applicuerunt illic. 74 1Mach 11, 74 Et ceciderunt de alienigenis in die illa tria milia virorum; et reversus est Ionathas in Ierusalem.
| | | 1Mach 11, 1-74 |
1Mach 11,6 - Rieka Eleuterus, dnes Nahr el-Kebir, vlieva sa do Stredozemného mora severne od Tripolisu. Jonatán teda odprevadil egyptského kráľa až po hranice Sýrie.
1Mach 11,8 - Obsadením Seleucie (=prístavné mesto Antiochie neďaleko ústia rieky Orontes) odkryl Ptolemeus svoj zastieraný úmysel.
1Mach 11,12 - Privlastnením "koruny Ázie" iste si nerobil nárok na celú Sýrsku ríšu, lebo už zo strachu pred Rimanmi, ktorí by neboli dovolili splynutie Egypta a Sýrie v jednu veľríšu, nebol by sa to odvážil urobiť, ako správne poznamenáva Joz. Flávius. Privlastnil si len Feníciu a Celosýriu (teda "dal si na hlavu korunu" ako kráľ len tejto časti ázijskej ríše) a ostatku sa vzdal v prospech Demetria.
1Mach 11,14 - Nepokoje v Cílicii vyvolalo Demetriovo vojsko, ktoré sa tam dostalo z Kréty. K boju medzi Alexandrom a Ptolemeom došlo pred hradbami hlavného mesta Antiochie. Porážku Alexandra pripravila zrada vo vojsku, ktorého časť prebehla ku Ptolemeovi (Justín 35,3).
1Mach 11,16 - Alexander spolu s 500 jazdcami hľadal záchranu u arabského náčelníka Zabdiela (podľa Diodora sa volal: Diokles – asi gr. preklad arab. mena) so sídlom v Abae (25 km južne od Damasku), ktorému bol už predtým zveril svojho synka Antiocha.
1Mach 11,19 - Smrť Ptolemea Filometora, pád Alexandra Balasa, ako aj počiatok vlády Demetria II. spadá do roku 167 Sel. = r. 145 pr. Kr.
1Mach 11,28 - Miesto priamych daní z Júdska a troch okresov (porov. 10,30; 11,34) sa Demetrius uspokojil sumou 300 talentov. Jonatán dúfal, že zaplatením tejto sumy dostane úplné a trvalé oslobodenie od daní. Zdalo sa, že kráľ a jeho poradcovia súhlasili, ale asi mlčky si urobili výhradu, že príležitostne budú vymáhať túto sumu každý rok (porov. 2 Mach 11,3). Lenže vzhľadom na úľavy Demetria I. (10,29) a tiež zo znenia nasledujúcej listiny takýto výklad dohody bol skoro nemysliteľný.
1Mach 11,29-33 - Podľa Joz. Flávia priviedol Lastenes (Starož. 13,4,3) Demetriovi II. žoldnierske vojsko z Kréty, pomocou ktorého sa mohol zmocniť trónu (10,67). Nie div, pretože ho nazýva "otcom". Lastenes bol miestodržiteľom Celosýrie, ak nie ríšskym kancelárom. Jemu poslal Demetrius listinu o prímerí so Židmi, aby vykonal kráľovu vôľu.
1Mach 11,34 - Tri okresy zo Samárie: Aférema (gr. Afairema, t. j. Efraim, Efron – menovaný v 2 Krn 13,19; 2 Sam 13,23 – dnes sa volá "et-Taijibe" a leží na návrší asi 10 km severovýchodne od Betelu; dôležitý strategický bod; Vg vynecháva tento okres), Ramataim (Ramata, Ramadem, dnes asi Rentis neďaleko Tibneh=Tamnata; západne od Aféremy; pozri 9,50) a Lydda (dnes Lud, neskorší Diospolis) majú byť pričlenené k Júdsku. Tak sa splnila dávna túžba Machabejcov: ich domovina Modein bola konečne aj politicky spojená s Júdskom.
1Mach 11,35 - Porov. 10,28–30.
1Mach 11,41-44 - Jonatán využíva Demetriovu tieseň. Kráľ odvoláva sýrsku posádku z Akry (jeruzal. hrad), ale ako protihodnotu požaduje pomocné židovské oddiely. Potreboval totiž židovskú pomoc proti vzbúreným veteránom, ktorých prepustil zo služby (v. 38).
1Mach 11,45 - Číslice v tomto v. i vo v. 47 sú zrejme iba ľudovým odhadom.
1Mach 11,53 - Podľa Joz. Flávia žiadal zaplatenie dávno odpustených daní, hrozil vojnou a poslal vojsko do Galiley.
1Mach 11,54 - Tryfon nakoniec dostal mladého Antiocha od Emalkueho (v. 39).
1Mach 11,57 - Tri okresy porov. v. 28 a 34, štvrtý je asi Akaron.
1Mach 11,58 - Porov. 10,89. Antiochus obnovil Jonatánovi kniežacie odznaky a výsady, ktoré mu udelil jeho otec Alexander a jeho rival Demetrius II., aby si získal Jonatána.
1Mach 11,59 - "Týrske schodište" je mys dnes nazývaný Rás en-Nakúra. Je to dosť príkry vrch 22 km severne od Ptolemaidy, dôležitý strategický bod.
1Mach 11,63 - Kádeš (dnes Kedes), kedysi levitské mesto (Joz 20,7; 21,32; Sdc 4,6) na území Neftaliho, 7 km západne od vtoku Jordána do Hulského jazera.
1Mach 11,67 - Prvý raz sa v Písme spomína Genezaretské jazero. Asor (Joz 11,10; 12,19; Sdc 4,2), asi hodinu cesty severozápadne od jazera.
